Doğal Boyama

Boyarmadde ve boyama yöntemleri

Boyama işlemine geçmeden önce, boyama sırasında kullanılacak bitkiler önceden bir takım işlemlerden geçirilmektedir. Bitkilerin boyarmadde içeren bölümleri en olgun dönemlerinde toplanmakta, kurutulmakta ve öğütülmektedir. Yapılan araştırmalarda yörede tespit edilen bitkiler ve elde edilen renkler şunlardır:^[4]

• Kökboya bitkisinin (boya kökü, sarıkız otu*) köklerinden kırmızı
• Boyacı sumağının (somak) gövdesinden sarı
• Muhabbet çiçeğinden (deve gülü) sarı
• Sarı pirenin (pinar) çiçek, yaprak ve gövdesinden sarı
• Ceviz ağacının meyve kabuklarından kahverengi
• Palamut meşesinin (palamut) meyvelerinden siyah

Fakat Yağcıbedir halılarında sadece lacivert (gök), kırmızı (al, narıç), beyaz ve çok ender olarak siyah renk kullanılmaktadır. Yörede; Lacivert küp boyamacılığı yöntemi ile boncuk tutkalı, sud kostik, hidro sülfit ve indigo kullanılarak; Kırmızı ve tonları mordanlı boyama yöntemi ile şap, krem tartar, kökboya bitkisi kullanılarak; Siyah mordanlı boyama yöntemi ile şap, krem tartar, ceviz kabuğu veya palamut, indigo ve kökboya bitkisi kullanılarak boyanmaktadır.

Renkler

Yağcıbedir halılarında 4 ana renk (al, nariç, ak, ve gök) hakimdir. Kök boyası ile boyanan iplerin renkleri halılar kullanıldıkça parlar. Renk olarak çoğunlukla, mavi, fes rengi güvez ve koyu kırmızı tercih edilmektedir. Yaklaşık 80,90 yıl öncesine kadar Bergama çevresi Yağcıbedir dokumalarında kullanılan ilmek ipi renklerini, Osman Bayatlı, şu şekilde derlemiş bulunmaktadır;

• Meşe kabuğu: Kahverengi ve siyah boyar
• Palamut tırnağı: Siyah boyar
• Nar kabuğu: Kahverengi ve siyah boyar
• Ceviz kabuğu: Kahverengi boyar
• Kök boya: Vişne rengi boyar
• Çömlek boya (çivit): Lacivert boyar
• Asma yaprağı: Tazesi filizi, kartı sarı boyar

Bu boyaları sabitlemek için şap, tuz ve yoğurt suyunda paslandırılmış demirden faydalanıldığı gibi yine sabitlemek için 3 gün süre ile gübreli toprak suyunda bekletmek de sıkça kullanılan bir yöntemdir.